Doświadczenia związane z postępowaniami sądowymi w sprawach „kredytów frankowych” sprawiły, że kredytobiorcy stają się bardziej uważni w kwestii przysługujących im praw. Świadczy o tym fakt kwestionowania na drodze sądowej sposobu ustalania wskaźnika WIBOR, jako podstawy ustalania stawki oprocentowania. Tymczasem uprawnieniem, z którego kredytobiorcy bardzo często nie zdają sobie sprawy, jest tzw. sankcja kredytu darmowego.
Czym jest sankcja kredytu darmowego?
Jest to instrument ochrony konsumenta w sytuacji, gdy w umowie Bank nie zrealizował określonych obowiązków, wymaganych przez prawo. Nasza kancelaria, specjalizująca się w szeroko rozumianej ochronie praw konsumenta i prawie bankowym, również w tym obszarze doszukuje się konieczności udzielenia pomocy konsumentom. Istota sankcji kredytu darmowego polega na tym, że konsument zwraca kredytodawcy jedynie kwotę kapitału wykorzystanego na podstawie umowy. Innymi słowy, jeżeli kredytodawca naruszył przepisy ustawy, to skutkuje to pozbawieniem wynagrodzenia, które otrzymałby, gdyby umowa była zgodna z prawem. Zatem, bank lub inna instytucja kredytowa, nie otrzymają odsetek, prowizji, składek lub innych opłat, nawet jeżeli zostały one skredytowane w ramach kapitału kredytu.
Omawiany mechanizm wynika z systemu ochrony konsumenta przyjętego w prawie unijnym. W literaturze wskazuje się, że jest to atrakcyjny instrument, ponieważ nie prowadzi on do całkowitej nieważności umowy kredytu, która mogłaby skutkować koniecznością natychmiastowego zwrotu kapitału przez kredytobiorcę. Ponadto, do skorzystania z ochrony nie jest konieczne poniesienie przez konsumenta jakiejkolwiek szkody (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 8 października 2021 r., sygn. I ACa 59/21). Oznacza to, że dla zastosowania sankcji nie jest konieczne udowodnienie, iż naruszenie obowiązków przez instytucję kredytową doprowadziło do uszczerbku w majątku kredytobiorcy. Sankcja zatem ma nie tyle odszkodowawczy charakter, co chroni konsumenta na rynku finansowym i motywuje kredytodawców do przestrzegania obowiązków prawnych.
Kiedy przysługuje uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego?
Uprawnienie przysługuje kredytobiorcy, którzy zawarł umowę kredytu konsumenckiego do kwoty 255.550 zł, jeżeli w tej umowie znalazły się uchybienia, o których mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Wady mogą mieć różny charakter. Począwszy od niedochowania formy pisemnej umowy, przez błędne określenie jej podstawowych danych, np. czasu trwania umowy, rodzaju kredytu, danych klienta, uprawnień klienta czy zasad wypłaty i spłaty kredytu, aż po bardziej złożone kwestie o charakterze prawno-ekonomicznym.
Praktyka pokazuje, że najczęstsze błędy w umowach konsumenckich polegają właśnie na uchybieniach ostatniego rodzaju. Należy przez to rozumieć m.in.: nieprawidłowe określenie całkowitej kwoty kredytu, błędne określenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania lub zawyżanie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu, czyli opłat, które nie są odsetkami, a które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki.
Jak skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
W celu skorzystania z uprawnienia, konieczne jest złożenie kredytodawcy oświadczenia woli o skorzystaniu z sankcji. Może ono zostać zrealizowane najpóźniej w ciągu roku od momentu wykonania umowy. Przez wykonanie umowy należy rozumieć wykonanie wszelkich obowiązków związanych z umową, w tym tych o charakterze ubocznym (np. zapłata odsetek za opóźnienie lub zwrot weksla stanowiącego zabezpieczenie spłaty kredytu).
Termin jest zastrzeżony na korzyść konsumenta, co oznacza, że może on skutecznie złożyć oświadczenie jeszcze przed wykonaniem przez siebie umowy (tak uznał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 kwietnia 2023 r., I ACa 368/22). W treści oświadczenia należy wskazać na uchybienie, które uzasadnia zastosowanie sankcji kredytu darmowego. Oświadczenie może zostać złożone także w trakcie trwania procesu sądowego, o ile nie nastąpiło to z przekroczeniem roczne go terminu od wykonania umowy.
Podsumowanie
Przypominamy, że analiza licznych umów kredytowych zawieranych przez konsumentów dowodzi, iż często są w nich uchybienia, które mogą prowadzić do skorzystania z sankcji kredytu darmowego przez konsumenta. Szczególne wątpliwości na tym tle budzi kwestia naliczania przez kredytodawcę odsetek od prowizji, która została „skredytowana” w ramach udzielonego kredytu. Chodzi o sytuację, gdy kredytobiorcy udzielono kredytu, np. na kwotę 55 tys. zł, a 5 tys. zł stanowi doliczoną do kapitału prowizję od udzielonego kredytu. W praktyce banki często naliczają odsetki od całej kwoty, a zatem obejmującej również prowizję. Mechanizm ten jest aktualnie kwestionowany przez kredytobiorców, a już wkrótce możemy spodziewać się orzeczenia TSUE (sygn. C-678/22), które oceni jego zgodność z prawem unijnym. Przesądzenie tej kwestii przez TSUE na korzyść konsumenta może z kolei spowodować zdecydowany wzrost popularności sankcji kredytu darmowego.
W celu dokonania z bezpłatnej analizy umowy i zbadania przez zespół naszej Kancelarii z możliwości skorzystania z Sankcji kredytu darmowego, należy wysłać skan umowy na adres mailowy: sekretariat@hpadwokaci.pl
Zachęcamy także, do zapoznania się z publikacją naszego artykułu na temat sankcji kredytu darmowego.
Masz pytania? Porozmawiajmy.
Adwokat
Andrzej Hantke
Andrzej Hantke
Kontakt bezpośredni:
Adwokat
Kamil Łakomy
Kamil Łakomy
Kontakt bezpośredni: